Zergatik aukeratu zenuen medikuntza?
Batxilergoa bukatuta ez nekien oso ongi zer egin nahi nuen: politika, zinema,
filosofia, zuzenbidea, medikuntza… Aitak esan zidan zinema ez egiteko eta amak
politikan ez sartzeko. Horregatik, bi horiek baztertuta, medikuntza hautatu
nuen, ez bokazioz, baizik eta lotzen dituelako beste alor asko: zientzia,
filosofia, etika, politika eta zinema ere nolabait, pazientearekin solastatzen
ari zarenean asmatu behar duzulako zer duen buruan eta zer nahi duen esan.
Ikastetxe erlijiosoetan ikasi duzu beti?
Txikitan Clérigos de San Viator ikastetxean, Arrasaten, hara joan baikinen
bizitzera. Ondoren haiekin ere PREU egin nuen Gasteizen eta Iruñeko Opus Deiren
Unibertsitatean medikuntza. Unibertsitatean hasi aurretik urtebetez Oregonen
[AEB] izan nintzen ikasten eta bertako familia batekin bizitzen. Hara joateko
eskaintza iritsi zitzaidanean amak esan zidan zalantzarik ez izateko eta
Ameriketara joateko. 1970ean izan zen hori. Oso urte aberasgarria izan zen
benetan. Handik itzuli eta Opuseko unibertsitatean sartu nintzen. Imajina ezazu
zer nolako aldaketa! Lehenbiziko urtean ikasi besterik ez nuen egin, baina
hurrengoan, apirilaren 30ean, Iruñekoak ziren baina Zaragozan bizi ziren bi
anaiek pankarta subertsiboa jarri zuten eraikin zentralean: “Estudiantes
obreros, unidos venceremos. Viva el primero de mayo”. Atxiloturik eraman
zituzten eta hurrengo egunean asanblada egin genuen esanaz ikasleok ez bagenuen
politikan sartu behar, irakasleek ere ez. Eta hor hasi ziren nire arazoak
unibertsitatean. Seigarren mailara arte 12 edo 13 espediente abisu jaso nituen
baina ez ninduten bota eta urte batzuk geroago tesia ere hemen egin nuen.
Oñatin, Iruñeko Txantrea auzoan eta hainbat tokitan lanean
aritu ondoren Zainketa Intentsiboen Unitatean sartu zinen. Zergatik?
Heriotzaren aurkako borrokan lehen lerroan egotea delako. 34 urte daramazkit
intentsiboetan eta askotan ikusi dut besteen heriotza. Biziaren parte da.
Bizitza ematen dizutenean heriotza ere ematen dizute. Eta horrela da zorionez,
heriotzarik ez balego gu ez ginatekeelako hemen egongo. Bizitzaren azken fasea
dela eta haren ondotik ezer gehiago ez dagoela onartu behar da. Baina pertsona
guztiok anbibalentzia dugu heriotzaren aurrean. Batzuetan ikusten dugu bizialdi
baten bukaera egoki bezala. Pastel bateko ginga bezala. Nolako bizitza halako
heriotza. Bestetan, aldiz, askapen modukotzat hartzen dugu. Denok gure
heriotzaren inguruan pentsatzen dugunean zalantza hori dugu: azken kondena edo
askatzea izango ote den. Erlijioek heriotza ate gisa aurkezten dute, beste
bizitza batera pasatzeko modu gisa, baina nik uste dut heriotza horma bat
dela.
Oinazeari denok diogu beldurra, heriotzari baino gehiago?
Ez dakit. Normalean biak elkarrekin joan dira, nahiz eta gaur egun moduak
ditugun oinaze fisikoa kentzeko. Oso erraz ken daiteke. Arrazoi erlijiosoengatik
eta beldur legalengatik oraindik ere hainbat eta hainbat jende oinazez eta minez
hiltzen da. Hori ezin da onartu eta salatu behar da. Gainera bizi gara inolako
oinazerik onartzen ez duen gizarte batean, baina oinazea eta bizitza bera, bat
datoz. Badira sufrimendu eta min batzuk berehala kendu beharrekoak, baina badira
beste batzuk jasan beharrekoak. Maitaleak uzten zaituenean, ama edo semea
hiltzen zaizunean, etxea kentzen dizutenean edo lanetik botatzen zaituztenean…
Halako oinazeak ezkutatzea gure aurka doa, beharrezkoa da oinaze hori bizitzea
eta gainditzea, pertsona bezala hazteko eta garatzeko.
Eutanasiaz zer iritzi duzu?
Estatu honetan bai eutanasia bai suizidio lagundua legez kanpo daude. Gaur
egun sufrimendu fisiko gehiena ken dezakegu dauzkagun baliabideekin. Hala ere,
batzuek nahiago dute beren bizitzari bukaera eman. Muga eta baldintza batzuk
argi eta garbi ezartzen eta betetzen badira nik ez dut oztoporik ikusten bai
eutanasia bai suizidio lagundua legeztatzeko. Oregonen, adibidez, oso kontu
interesgarria gertatu da: eutanasia despenalizatzearen aldekoek erreferendum
guztietan galdu egiten zuten. Ondoren suizidio lagunduaren alde egin eta irabazi
egin zuten. Orduan batzuek esaten zuten bere buruaz beste gehien egingo zutenak
betikoak izango zirela: pobreak, emakumeak, heziketa maila apalena dutenak, eta
abar. Eta hori ez da gertatu. Orain arte hau eskatu dutenak unibertsitate
mailako ikasketak dituen pertsonak dira, nagusiki, aseguru medikuak dituztenak,
gizon bezainbeste emakume… Legeztatzearen aurka ematen diren arrazoi moralak oso
eskasak dira.
Zein da eutanasia eta buru-hiltzearen arteko aldea medikuaren
ikuspuntutik?
Eutanasian pazienteak eskatzen dio medikuari bere bizitza akaba dezan eta
suizidio lagunduan medikuak egiten duena da errezeta bat eman gaixoak pilula
batzuk eskura ditzan, baina gero gaixoaren esku gelditzen da hartzea edo ez.
Bigarrena erosoagoa da sendagilearentzat.
Gai delikatua da medikuaren jarrera morala.
Pertsonen arteko errespetuak behartzen gaitu besteen arrazoi moralak
moraltzat hartzera, bestela ez dago errespeturik. Dena den, batzuetan medikuen
jarrera moralaren inguruan egiazkoak ez diren gauzak esaten dira. Hemen
Nafarroan, adibidez, abortua dela eta, esaten zuten ez zegoela abortuak egingo
zituen ginekologorik eta argi dago baietz, badaudela baina baldintza batzuk
exijitzen dituzte eta administrazioa ez da konprometitzen horiek ziurtatzera.
Hori ikaragarrizko manipulazio politikoa da.
Lehen mediku “espainiarra” zara Bioetika master europarra egin
duena.
Bai, “espainiar” hori azpimarratzen zuten Diario de Navarran. Medikuntzan,
beste edozein arlotan bezala, badira bi arau mota: legalak, eskubideez
arduratzen direnak, eta etikoak, betebeharrez mintzo direnak. Nire lankideen
artean oso kezka handia ikusten nuen legalitatearen inguruan, baina ez etikaren
aginduen inguruan. Nik horretan sakondu nahi nuen. Jakin-min honi gehitu
zitzaion ikusten hasi nintzela ezagutzen nituen zenbait pertsona eta aspaldiko
lagun batzuk hiesak hartuta hiltzen. Oso garrantzitsua izan zen niretzat.
Gaixotasun beldurgarri hori, oraindik izenik ez zuenean, 17 urterekin ezagutu
nuen, Oregonen nintzenean. Hiesaren sorrera, nolabait, gertutik bizi izan nuen
eta beti izan dut interes handia haren bilakaeraz. 1990ean urtebete eman nuen
New Yorkeko erietxe batean hiesa eta nutrizioaren inguruko ikerlan bat egiten.
Orduan izan nuen lehen notizia onespen informatuaren inguruan. Hemen hori zer
zen ideiarik ere ez genuen eta hortik etorri zitzaidan bioetikari buruzko
interesa. Bi urteko masterra egin nuen Madrilgo Complutensean eta hori
bukatutakoan irakasleak deitu zidan master europar bat egiteko eskainiz. Baietz
esan nion eta beste bi urtez egon nintzen ikasten Belgika, Holanda, Italia eta
Madrilen mundu osoko jendearekin. Diego Gracia izan nuen irakasle, eta nire
ustez, bera da gaur egun Europa osoan maila gorena duen irakaslea. Diego gizon
jakintsua da, eminentzia bat. Behin hona etortzera gonbidatu nuen hitzaldi bat
ematera eta haren aurkezpena egin nuen esanez hau dela nire bizitza aldatu zuen
gizona. Erabat lotsagorritu zen eta jarraian erantsi nuen: amak esaten zuen
bezala, “lastima ezagutu ez izana 18 urte zenituelarik”. Bera eta Jorge Oteiza
dira inoiz ezagutu ditudan pertsona interesgarri eta jakintsuenak. Bata
arrazionaltasuna da eta bestea pasioa.
Eta zer ikasi duzu master hauetan?
Gauzak ez direla ez zuriak ez beltzak ere. Denok dauzkagu geure arrazoiak,
inork ez du arrazoi edo egia osoa eta, aldiz, denok egiaren zatitxo bat dugu.
Giza arrazoia oso ahula eta pobrea da. Tolerantziaz asko ikasi nuen. Aristoteles
deskubritu eta lagun egin nuen.
ARGIA
No hay comentarios:
Publicar un comentario