Udazkenerako bi hartz eme askatu nahi ditu Nicolas Hullot Frantziako Ekologia ministroak Pirinioetan, Biarno aldean. Egitasmoaren azaltzeko, Pirinio Atlantikoetako prefetak elkarrizketak ireki ditu aste honetan, baina erabakia du ministroak: «Ezin diegu lezioa eman beren lurraldean desagertzear diren animaliak dituzten herriei, guk gero dudak baldin baditugu gure lurraldean diren espezieak babesteko». Datorren astelehenean Pauen (Biarno) manifestatzera deitu dute hartzak ekartzearen aurka azaldu direnek. Mendiak kudeatzen dituen Zuberoako sindikatuak hartzen kontrako mozio bat onartu du.
Oraindik zehaztekoa da Europako zein herritatik ekarriko dituzten bi hartzak. Gaur egun, 37 hartz daude Pirinioen erdigunean, Ariege mendialdetik Garona Garaira. Beste bi banako daude Biarnon, hartz arrak, Aspe haranetik Ossaukora, goi Pirinioetan. Cannellito da bi ar horietako bat, Pirinioetako hartzaren azken ordezkaria, haren ama Cannelle 2004ko azaroan ehiztari batek hil zuenetik. Hartza bi alditan askatu dute Pirinioetan azken hamarkadetan: 1996an eta 2006an.
«Inoiz ez dira egon askatuak izan diren eremuetan», azaldu du Thibault Françoisek, Couserans probintziako (Okzitania) kabalzain eta artzain batek. Laborarien Konfederazioko kidea da, eta 37 hartz dauden eremuan dabil lanean. Haren ustez, Hulloten iragarpena komunikazio tresna bat da: «Biodibertsitatearen arazoari erantzuteko egiten duela dio, salbatzeko hartza sartuko duela. Berak soilik sinetsi lezake halako gauza bat: biodibertsitatea hartzaren problematika baino askoz urrunago doa».
Ekologia ministroaren iritzi berekoa da, berriz, Jenofa Cuisset, militante ekologista historikoa: «Erraza da elefanteen egoera salatzea, Lurraren beste puntan, gure lurraldean diren espezieak lasai desagertzen uzten ditugun bitartean». Haren erranetan, bi hartz horien askatzea ez da hartza berriz sartzea, baizik eta jadanik dagoen populazioa sostengatzea. «Hartz emeak askatuko dira, bi hartz ar direlako zonalde horretan. Gero segur da ez direla askatu ditugun eremuan geldituko». Biodibertsitatearen aldeko parioa dela berretsi du Cuissetek: «Ekuazio sinplea da: planeta honetan etxekideak ditugu; batzuk gizakiak dira, eta besteak ez. Eta errespetatzea dagokigu. Gizakiak soilik geratuko garelarik, ohartuko gara zerbait eskas dugula». Baina erantsi du erabakia ez dela Hulloten eginkizuna: «Aspaldiko presio sozial bat da; ez da haren erabakia, naturaren defentsarako mugimenduarena baizik».
ELB, kontra
Panpi Saint Marie laboraria eta ELB sindikatuko bozeramailea Hulloten iragarpenaren kontra agertu da: «Mendiko biodibertsitatea artzainak ekartzen du: bazterrak irekiak atxikitzen ditu, ardiak eramanez». Mendialdeak krisi sakonean direla azpimarratu du, eta ez du lehentasun gisa ikusten hartzaren problematika. «Parisko saloi batzuetan ekologistei plazer egiteko erabakitzea hartza behar dela berriz hemen sartu, eguneroko zailtasunei hori gehitzea… Medialdeko laborariek bortizkeria handi bat bezala bizi dute ».
Laborariak mendi eremuetarako plan zabal bat aldarrikatu du, eta baieztatu du horretan hartzak lekua baduela: «Hartza hor da, hori da errealitatea; ez ditugu denak akabatuko, ez garahartza izatearen printzipioaren kontra». Haren erranetan, ordea, ezinezkoa da hartzarekin batera mendialdean bizitzea: «Biziki abila da». Gobernuak neurriak hartu zituen 2006an, artzainek lanean segitzeko. Artaldeen babesteko Pirinioetako mendiko txakur bereziak erabiltzea bultzatu zuen, eta estatuak kalte-ordain bat bere gain hartu du hartzak hildako ardi bakoitzeko; aurkitzen diren hilotzentzat da, ordea. Cuisset ekologistaren erranetan, artzain frankok errefusatu dituzte neurri horiek.
François kabalzainak onartu egin zituen neurriak, eta bost zakur berezi izan ditu artaldea zaintzeko, zazpi urtez jarraian: «Uda bakoitzean 50-100 kabala falta zitzaizkidan 1.500 ardiko tropatik, baina zakurren presentzia soilak ez du arazoa konpontzen». Iazko uda gogoratu du, eta katastrofikoa izan zela azaldu du: «Markak hautsi ditugu: 700 kabalaren kalte-ordainak, 900 eskas, eta hori mendiko hogei artaldetan». Horietako batek baino gehiagok artaldearen %10 galdu dute; batek, %43. «Hartzak pusaturik, 200 ardi ezpondatik behera erori dira». Konfederazioko kideak salatu du ministroak horren bilanik egin gabe hartu duela erabakia. Hala nola 2009an ingurumen taldeko ordezkariak, hautetsiak, kabala hezitzaileak eta abar biltzen zituen hartzari buruzko organoa desegin zuten, eta Françoisek dio ordutik «egiten utzi» dutela, gaur arte. Hortaz, egoera aztertzeko eskatu diote Emmanuel Macronen gobernuari: «Baietz erran ziguten, abenduan eginen zutela, gero urtarrilean, martxoan… Eta oraindik ez da abiatu. Egiteko moldeak ez du zentzurik».
Otsoa, hedatuago
Pirinioetan askoz ere hedatuago dago beste harrapakari bat: otsoa. Frantziako 30 departamendutan nabari dute haren presentzia. «Oraindik txarragoa da; sekulako kalteak egiten ditu», deritzo Saint-Mariek. Françoisek azpimarratu du kalteak antzekoak direla banako kopuruaren arabera: «Hartzarekin bezala, ez dugu lortzen artaldeen babestea; eskaintzen zaizkigun neurriak ez dira martxan, eta estatuak kontsiderazio gutxi erakusten digu».
Ipar Euskal Herriko Hitza
No hay comentarios:
Publicar un comentario